Δημοτολόγιο της Καρύστου του 1852

ΣΤΟΙΧΕΙΑ  ΑΠΟ  ΕΝΑ  ΠΑΛΙΟ  ΔΗΜΟΤΟΛΟΓΙΟ

 

Παναγιώτης Μπουρνέλος
(Από την Ετήσια Έκδοση ‘Εύβοια’
της εφημερίδας ‘Προοδευτική Εύβοια’
Χαλκίδα 1979

Η έρευνα σε πηγές άγνωστες παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι γνωστές πηγές ακόμη.

Ψάχνοντας εδώ και εκεί, βρήκα ένα αντίγραφο παλιού δημοτολογίου, με όλες τις πληροφορίες του καιρού εκείνου.

Τα στοιχεία που έχει το δημοτολόγιο αυτό θέλησα να το κατατάξω και να τα δώσω στη δημοσιότητα. Ελπίζω πως είναι χρήσιμα και γενικώτερα και για την περιοχή μας πιο πολύ.

Κάθε παλιά πηγή μας δίνει πληροφορίες που είναι άγνωστες και μας φέρνει κοντά σε έναν κόσμο που πέρασε.

Οι πληροφορίες μπορεί να είναι για θέματα άγνωστα ή και για θέματα λησμονημένα.

Οι Καρυστινές οικογένειες που κατοικούσαν, μετά την απελευθέρωση της Καρύστου (που έγινε το 1833) στην περιοχή δεν είναι γνωστές. Κείμενα της εποχής εκείνης δεν μπορούμε να βρούμε. Αλλά και αν υπάρχουν είναι αδύνατο να αναφέρουν όλα τα επώνυμα και όλες τις πληροφορίες που μας δίνει το πρώτο δημοτολόγιο του Δήμου Καρύστου.

Τα στοιχεία λοιπόν που μας δίνει το δημοτολόγιο αυτό είναι το αντικείμενο της εργασίας που θα επιχειρήσουμε.

Το πρώτο δημοτολόγιο στο νεοσύστατο Δήμο Καρύστου έγινε το 1852. Δεν σώζεται όμως το πρωτότυπο. Σώζεται αντίγραφό του με θεώρηση που γράφει: «Ότι αντίγραφον εκ του εν τω αρχείω της δημαρχίας υπάρχοντος παραλελυμένου δημοτολογίου του Δήμου Καρύστου, κατά το έτος 1852 καταρτιθέντος. Εν Καρύστω τη 25^η Ιανουαρίου 1896. Ο Δήμαρχος Καρυστίων Ν. Σ. Νικολαΐδης».

Από το αντίγραφο αυτό πήραμε όλα τα επώνυμα και όλα τα άλλα στοιχεία της περιοχής Καρύστου. Περιοχή Καρύστου θεωρείται η περιφέρεια του σημερινού Δήμου Καρύστου και των Κοινοτήτων Αετού, Μύλων, Γραμπιάς και Καλυβίων.

Τα επώνυμα αυτά είναι 252. Επειδή όμως το πρώτο Μητρώο Αρρένων της  περιοχής αυτής έχει γίνει το 1885, πήραμε και από αυτό 42 επώνυμα που δεν υπάρχουν στο δημοτολόγιο του 1852. Το Μητρώο αυτό τελειώνει με η θεώρηση: «Εν Καρύστω τη 17^η Σεπτεμβρίου 1885. Ο Δήμαρχος Αυγουστίνος Ι. Σαραβάνος. Ο Πρόεδρος του Συμβουλίου Ζάχος Ν. Χατζησταμάτης. Ο Σύμβουλος Κωνστ. Α. Γουναρόπουλος». Πήραμε ακόμη 17 επώνυμα από το Μητρώο Αρρένων της Κοινότητας Καρύστου που δημιουργήθηκε μετά, από το Νόμο ΔΝΖ του 1912 «περί συστάσεως Δήμων και Κοινοτήτων». Σύμφωνα με το Νόμο αυτό, η μεγάλη περιοχή του Δήμου Καρύστου χωρίστηκε σε Κοινότητας. Το Μητρώο αυτό έχει θεώρηση που γράφει: «Εν Καρύστω τη 7^η Δεκεμβρίου 1914. Η επί της συντάξεως του Μητρώου Αρρένων της Κοινότητος Καρύστου Επιτροπή. Έπονται υπογραφαί», χωρίς να γράφει τα ονόματα της επιτροπής.

Έτσι τα επώνυμα ανέρχονται σε 311. Στις δύο περιπτώσεις που πήραμε επώνυμα από τα Μητρώα Αρρένων, γράψαμε μόνο όσους γεννήθηκαν μέχρι το 1852.

Το δημοτολόγιο του 1852 περιλαμβάνει 4.360 δημότες ή κατοίκους. Από αυτούς, 2.295 είναι κάτοικοι Καρύστου. Οι άλλοι κατοικούν: 628 στον Πλατανιστό, 162 στα Αντιά, 100 στο Κόμητο, 168 στο Δράμεσι, 209 στο Καψούρι, 99 στη Ζαχαριά, 86 στη Μυγδαλιά, 73 στο Σχίζαλι, 37 στην Πρινιά, 57 στους Γκιάλπηδες, 87 στον Αγαθό και 349 στου Καλλιανού.

Οι 2.295 κάτοικοι που αναφέρει το δημοτολόγιο του 1852 έμεναν στη ‘γούρνα’, όπως λέγανε παλιότερα τη διοικητική και οικονομικά αυτή ενότητα, δηλαδή της σημερινή περιοχή του Δήμου Καρύστου και των Κοινοτήτων Αετού, Μύλων, Γραμπιάς, Καλυβίων.

Η πρώτη επίσημη εμφάνιση των οικισμών έγινε στο Φύλλο της Κυβερνήσεως (Φ.Ε.Κ.), παράρτημα 80 με ημερομηνία 28 Δεκεμβρίου 1836. Στο φύλλο αυτό δημοσιεύτηκε, για πρώτη φορά από το επίσημο Κράτος, ο πίνακας των Διοικήσεων και Υποδιοικήσεων κατά Δήμους και οικισμούς. Για πρώτη φορά τότε γράφτηκαν όλοι οι κατοικημένοι χώροι. Η Υποδιοίκηση Καρυστίας έχει αριθμό ΧΙ και περιλαμβάνει οκτώ Δήμους: Καρυστίων, Στύρων, Δυστίων, Κυμαίων, Κοτυλαίων, Κονιστρίων, Ταμυνείων και Σκύρου.

Ο Δήμος Καρύστου απαρτίζεται από τους οικισμούς: Κάρυστος (που είναι έδρα του Νομού), Πλατανιστός, Αντιά, Κόμητο, Δράμεσι, Καψούρι, Θύμι, Ζαχαριά, Μυγδαλιά, Σχίζαλι, Καλλιανού, Ρούκλια, Άγιος Δημήτριος, Γιαννίτσι, Πόθι, Σκούασι, Βαρελαίοι, Στουπαίοι, Μπαγιάτι, Βατήσι, Χύμη, Αλέξι, Μελισσώνα, Χειροδύναμο, Μπεζάνοι, Κατσαρώνι, Μαμαλιά, Μαρμάρι και Πεταλιοί.

Τότε, στην περιφέρεια του Δήμου Καρύστου υπαγόταν και η περιοχή του Μαρμαρίου, η οποία το 1875, χωρίστηκε από το Δήμο Καρύστου και ονομάστηκε Δήμος Μαρμαρίου, με έδρα το Κατσαρώνι μέχρι το 1903. Το έτος αυτό μεταφέρθηκε η έδρα του Δήμου στο Μαρμάρι.

Από τα 2.295πρόσωπα που ήταν οι κάτοικοι της Καρύστου, όπως αναφέρουμε πάρα πάνω, λείπουν 338 ονόματα, γιατί, όπως γράφει η θεώρηση που έγινε στο αντίγραφο, το δημοτολόγιο του 1852 ήταν «παραλελυμένον». Είναι λοιπόν ενδεχόμενο στον πίνακα με τις Καρυστινές οικογένειες που παραθέτουμε στο τέλος, να μην αναφέρονται και επώνυμα Καρυστινών, που περιλαμβάνονται ανάμεσα στα 338 πρόσωπα που λείπουν από το δημοτολόγιο.

Από τα 1.957 αυτά πρόσωπα, 1.053 είναι άρρενες, 904 θήλεις. Το σύνολο των οικογενειών, για τα 2.295 πρόσωπα, 462 και τα επώνυμα, όπως είπαμε παραπάνω, 311.

Τα επαγγέλματα που αναφέρονται στο δημοτολόγιο αυτό είναι 40. Από αυτά, με το επάγγελμα Αγωγιάτης 2 κάτοικοι, Αξιωματικός 1, Αποφοιτητής 3, Ασβεστάς 3, Βαφεύς 7, Γανωτής 1, Γεωργοποιμήν 1, Γεωργός 150, Γραφεύς 1, Δεκανεύς 1, Δημοτικός Γραμματεύς 1, Διδάσκαλος 1, Ελληνοδιδάσκαλος 1, Έμπορος 71, Εργάτης 58, Ιερεύς 5, Καφεπώλης 8, Κλητήρ 2, Κρεοπώλης 1, Κτηματέμπορος 1, Κτηματίας 52, Κτίστης 20, Λεπτουργός 1, Μαία 1, Μαθητής 88, Μυλωνάς 11, Ναυτικός 17, Οπλοποιός 3, Παπουτσής 3, Ποιμήν 69, Ράπτης 4, Σανδαλοποιός 6, Στρατιώτης 2, Τέκτων 7, Υπάλληλος 1, Υπηρέτης 40, Υπηρέτρια 2, Χαλκεύς 6, Χρυσοχόος 1 και Ψαθάς 1.

Πρέπει να σημειωθεί ότι τα επαγγέλματα αυτά τα έχουν όλο άνδρες, εκτός από δύο περιπτώσεις, με σύνολο προσώπων τρία, μία «Μαία» και δύο με το επάγγελμα «Υπηρέτρια». Πρέπει ακόμη να σημειωθεί ότι όλες οι γυναίκες στο δημοτολόγιο αναγράφονται στη στήλη επάγγελμα με το χαρακτηρισμό «Μηδέν». Με την ίδια λέξη χαρακτηρίζονται και τα ανήλικα κορίτσια, καθώς και τα ανήλικα αγόρια, που δεν έχουν επάγγελμα ή δεν είναι μαθητές.

Οι μαθητές, από τους 1.975 κατοίκους που αναγράφονται στο αντίγραφο του δημοτολογίου, όπως είπαμε παραπάνω, είναι 88, από τους οποίους ένα μόνο είναι κορίτσι, η Κυριακή Γεωργίου Κότσικα, 11 ετών και 87 αγόρια. Η ηλικία των μαθητών αυτών είναι από 6 ως 22 χρονών. Είναι όμως πιθανό μερικοί μαθητές, από μία ορισμένη ηλικία και πάνω, να ήταν φοιτητές.

Ένα άλλο χαρακτηριστικό γνώρισμα είναι ότι ανάμεσα στους 1.957 αυτούς κατοίκους, μόνο 26 κάτοικοι (άνδρες και γυναίκες) έχουν ηλικία 70 – 79 χρονών, τέσσερις με ηλικία 80 – 90 χρονών και κανένας με μεγαλύτερη ηλικία.  

Σαν κύρια ονόματα, εκτός από τα πιο κοινά, υπάρχουν και άλλα όπως: Αγγελής, Αγγελίνα, Αγγελινώ, Αγγερού, Αθηνά, Αλέξιος, Αναγνώστης, Ανδρίκος, Ανεζίνα, Αννούσα, Ασημάκος, Αυγουστίνος, Βαγγελινή, Βιολέτα, Γαρύφω, Γκίκας, Γλεντού, Διοχού, Ελέγκω, Ευαγγελινός, Εύβοια, Ευγενού, Ζαμπέτα, Ζάμπω, Ζανής, Ζανούκα, Ζαχαρού, Ζήσης, Ζωγράφος, Θεοφανώ, Κλεάνθης, Κλεονίκη, Κόντο, Κρουστάλα, Μανθία, Μαργέτα, Μαριόρα, Μαρούλα, Μήμος, Μπήλιω, Νάστας, Ντέντες, Όθων, Ολυμπιάς, Όρσα, Παλιούσης, Παρίσης, Πήνιο, Πορτοκαλιά, Ρήγινα, Ροδίτσια, Σαββάτω, Σταματική, Σταμπέλος, Στρατής, Συναϊδης, Σύρμω, Τασούλα, Φραγκίσκα, Φραγκού, Φραγκούλης, Χρυσάφα και Χρυσόστομος.

Παρατηρούμε ακόμη ότι πολλά επώνυμα χρησιμοποιούνται  και σαν κύρια ονόματα. Παρατηρείται όμως και το αντίστροφο. Πολλά κύρια ονόματα έχουν χρησιμοποιηθεί και σαν επώνυμα. Ένα άλλο πρόβλημα είναι τα αρβανίτικα επώνυμα και κύρια ονόματα, για τα οποία χρειάζεται ειδική μελέτη. Σημαίνει πράγματι Παύλος στα αρβανίτικα το κύριο όνομα Παλιούσης που αναφέρεται στο δημοτολόγιο;

Πρέπει να σημειωθεί ότι παραλείψεις είναι ενδεχόμενο να έχουν γίνει. Επίσης, πρέπει να πούμε πως στην εργασία αυτή δεν συμπεριλάβαμε τμήματα από άλλες γνωστές εργασίες, ούτε πήραμε επώνυμα από άλλες συγγραφές. Θα ήταν δυνατό να πάρουμε επώνυμα από τα βιβλία των Μεταγραφών του Δήμου Καρύστου. Αλλά η Μεταγραφή (το Υποθηκοφυλακείο, δηλαδή) του Δήμου Καρύστου άρχισε να λειτουργεί από το έτος 1857.

Επίσης πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι πολλές οικογένειες Καρυστινών, που πιθανόν δεν αναφέρονται στο δημοτολόγιο, να μην είχαν επιστρέψει ακόμη στην Κάρυστο, από τα νησιά που είχαν καταφύγει κατά τη διάρκεια της Επαναστάσεως του 1821, διωγμένοι από τους τρομερούς Τούρκους της Καρύστου.

Υπογραμμίζουμε επίσης ότι στα επώνυμα αυτά πρέπει να περιλαμβάνονται και πρόσωπα που βρέθηκαν το 1852 στην Κάρυστο σαν άποικοι, όπως αξιωματικοί, δάσκαλοι, τεχνίτες, υπάλληλοι και άλλοι περιστασιακοί κάτοικοι Καρύστου. Απόδειξη αποτελεί η παρατήρηση που γράφεται στο δημοτολόγιο αυτό. Για τρία πρόσωπα γράφεται στις παρατηρήσεις: «Αποκατεστημένος προ της Επαναστάσεως». Για άλλα πέντε: «Αποκατεστημένος προ της συστάσεως του Δήμου».

Πολλά επώνυμα, όπως είναι επόμενο, προέρχονται από τοπωνύμια, άλλα από παρωνύμια (παρατσούκλια), άλλα από το επάγγελμα που ασκούσαν οι κάτοικοι, άλλα από κύρια ονόματα και άλλα από άλλες αιτίες.

Μια διαπίστωση που πολύ ενδιαφέρει και πολύ τιμά την Κάρυστο και τους κατοίκους της είναι πως δεν υπήρχαν τάξεις στην περιοχή. Υπήρχε από τότε και συνεχίζεται μέχρι σήμερα μια δημοκρατικότητα που αξίζει κάθε έπαινο.

Μια γενικώτερη επεξεργασία πάνω στα επώνυμα την αφήνουμε σε ειδικούς. Χαρά μας είναι και με την εργασία και με μία άλλη που σκοπεύουμε να κάνουμε για τα επώνυμα και τα παρατσούκλια των κατοίκων της περιοχής του τέως Δήμου Καρύστου, να δώσουμε αφορμή να γίνει μία καλύτερη μελέτη πάνω στα επώνυμα και τα παρωνύμια αυτής της περιοχής. Θα ήταν μία συμβολή πάνω σε ένα πολύ σπουδαίο και πολύ ενδιαφέρον θέμα.

Και τώρα, με αλφαβητική σειρά οι Καρυστινες Οικογένειες:

Α. Αγγελής, Αγγελόπουλος, Αδάμ, Αδάμης, Αθανασίου, Αθέρας, Αλαμάνος,

    Αλεξάνδρας, Αλεξανδρής, Ανδρέλλος, Ανδρέου, Ανδριώτης, Αντιώτης,   

    Αντωνίου, Αξηλιθιώτης, Αργύρης, Αργυρόπουλος, Αρκουδάκης,

    Αρτακιάνης, Ασβεστάς, Αυλωναρίτης, Αχειλαράκης, Αχιλέας,    

    Αχλαδερίτης

Β. Βαλμάδης, Βαλμάς, Βαρδάρης, Βαρθολομαίος, Βασιλείου, Βελισαρίου,  

    Βιολέτης, Βλάχος, Βουμβάκης, Βουρλάκης, Βουρλιώτης, Βρανάς, 

    Βρόντου

Γ. Γάζος, Γαρμπής, Γάσπαρης, Γεωργίου, Γιαμβριάς, Γιαννακάρης,  

    Γιαννάκος, Γιατράκος, Γιοκαλάς, Γκαβούνας, Γκαγκόμοιρος, Γκένωσης,   

    Γκιάλπης, Γκιβίσης, Γκιλπάθης, Γκίνης, Γκούμας, Γκρήφσιας, Γλιούπης,

    Γουδέλης, Γουλέτας, Γουναρόπουλος

Δ. Δαβουρτζίκας, Δαούτης, Δεληγιάννης, Δεληγιώργης, Δεληπέτρος,

     Δημάδης, Δημητριάδης, Δημητρίου, Δήμιζας, Δίπλας, Δράκου,

     Δραμεσιώτης, Δρίβας, Δρικάκης

Ε. Ελευθεριάδης, Ευφράτου

Ζ. Ζαπαντιώτης, Ζαρκιώτης, Ζαρμπούτης, Ζαφείρης, Ζαφειρίου, Ζάχου,  

    Ζήσου, Ζορμπάς, Ζούμπερης, Ζωγράφος.

Η. Ηλίας

Θ. Θανάσης, Θεοδωρίδης, Θεοδώρου, Θωμάς

Ι. Ιωάννου

Κ. Καβοδώρος, Καζαράκης, Καζάρας, Καθούρης, Κακαβάς, Κακλαμάνος,

    Καλησπέρης, Καλιοράκης, Καλλιαγιώτης, Καλλιαούρτης, Καλοκαίρης,  

    Καλοκαιρινός, Καλούπης, Καμπούρης, Κανακάρης, Καπόλας,

    Καραβοκυράκης, Καραγιαννάκης, Καρακώστας, Καραμπουρνιώτης,

    Καρανικόλας, Καρατζόπουλος, Κάργας, Καρέλης, Καρούγκας, Καρύκας,

    Κασνέσης, Κατσάλης, Κατσαμπάρης, Κατσινόπουλος, Κάτσουρας,

    Καψουριώτης, Κεκεμπάνος, Κεπενές, Κεραστάρης, Κηρύκος, Κιούσης,

    Κλίτσιος, Κολέθρας, Κόλιας, Κολόμπαρης, Κοναχίδης, Κονάχος,

    Κορατζάνης, Κορφιάτης, Κοσολάκης, Κοτσέρας, Κότσικας, Κοτσιονίτης,

    Κουλιδάς, Κουνέλης, Κουτσούκος, Κουτσοφάβας, Κουφός, Κριεζής,

    Κωνσταντινίδης, Κωνσταντίνου

Λ. Λάβδας, Λάμπρος, Λένωσης, Λεπουριώτης, Λιθαρίτης, Λουκίδης,

    Λουλούδης,

Μ. Μάγκος, Μάζης, Μακαρούνης, Μαλταμπές, Μαμάς, Μανώλης, Μαργέτα,

    Μαρίνος, Μαρτίνος, Μαστοράκης, Μαστρογιάννης, Μαστροδημήτρης,

    Ματζούνης, Ματζώρος, Μαυρίκης, Μαύρος, Μέγκουλας, Μερτζανάκης,

    Μήλας, Μητάρας, Μήτρος, Μίζας, Μικρός, Μιληλής, Μιχαήλ, Μιχαηλίδης,

    Μοσχοβίτης, Μοσχονάς, Μουράτης, Μπάκωσης, Μπαλτάς, Μπάστας,

    Μπαστούνης, Μπατζάκης, Μπαφαλούκας, Μπέκας, Μπενάκης, Μπεσής,

    Μπιθιπούλιας, Μπίμπας,  Μπίτσικος, Μπούρδος, Μπουρέλος, Μπουρήλας,

    Μπουρής, Μπορνέλος, Μπουρνουσούζης, Μπούσουλας, Μπράκα, Μπρου

Ν. Νικολαΐδης, Νικόλας, Νόβας, Νόνας, Νταγκλαράς,

Ξ. Ξίγκης

Ο. Οικονομίδης, Οικονόμου, Οκταπόδης, Οκτωναϊτης

Π. Παγκάκης, Παναγιώτου, Παντελής, Παντελιάς, Παντέρας, Παπαγάλας,

    Παπαγγελής, Παπαγεωργίου, Παπαγιαννάκης, Παπαδημητρίου,

    Παπαϊωάννου, Παπακάτσουρας, Παπακωνσταντής, Παπαλυμπέρης,

    Παπαμιχάλης, Παπαντώνης, Παπαοικονόμου, Παπαπάνου, Παπαπούλης,

    Παπαχατζής, Παπούδης, Πεζάς, Πέρρος, Πετμεζάς, Πέτσας,

    Πλατανιστιώτης, Ποθητός, Ποθιώτης, Ποιμενόπουλος, Πολυχρονίου,

    Ποριώτης, Πορτολομαίος, Πρίμης

Ρ. Ραβάνης, Ρεγκούκος, Ρήγας, Ρίπης, Ροκάς, Ροτίδης, Ρουκλιώτης,

    Ρούντος, Ρούσης

Σ. Σακής, Σαλιάρης, Σαραβάνος, Σαράντης, Σαρλάνης, Σέρελης, Σέρρος,  

    Σιδέρης, Σκαφίδας, Σπαής, Σπανομαρκίδης, Σπορίδης, Σπύρου,

    Σταμπέλος, Στέφας, Στουραΐτης, Στρατής, Στριφούλης, Συντελής,

    Σύρακας, Σύρου

Τ. Τακτικός, Τέντας, Τζάλας, Τζαναβάρης, Τζένης, Τόγιας, Τούμπανης,

    Τρεκλής, Τρικόγλου, Τρίτος, Τρύπας, Τσάκλης, Τσαλαπάτης, Τσαπέπας,

    Τσέλιος, Τσέπας, Τσικλάκος, Τσολάκης, Τσούρτης

Φ. Φωάσης

Χ. Χαρατσής, Χαρδαλούπας, Χαρζανιώτης, Χατζηκωνσταντής,

    Χατζηνικόλας, Χατζηνικολής, Χατζής, Χατζησταματίου, Χολέβας,

    Χρήστου

Ψ. Ψωρόγηδας, Ψωρογούνης      

πηγή http://www.karystosbluecoast.gr