Η πειραϊκή χερσόνησος κατοικήθηκε μέχρι τις αρχές του 5ου αι. π.Χ. από αλιείς και γεωργούς, ενώ ως επίνειο της Αθήνας εχρησιμοποιήτο ο φαληρικός όρμος. Ο Πειραιάς κατοικήθηκε εκτενώς και οι λιμένες του διαμορφώθηκαν και τειχίστηκαν μετά από προτροπή του Θεμιστοκλή, όταν εξελέγη επώνυμος άρχων το 493-492 π.Χ. Μέχρι τα μέσα του 5ου αι. π.Χ. ολόκληρη η πειραϊκή χερσόνησος ήταν ήδη τειχισμένη και είχε συνδεθεί με την Αθήνα διά των Μακρών Τειχών, ενώ ταυτόχρονα αναπτύχθηκε η πόλη του Πειραιά.
Η σημασία των λιμένων του Πειραιά έχει άμεση σχέση με την ανάπτυξη της αθηναϊκής πολιτείας ώστε ο Κάνθαρος αποτέλεσε το σημαντικότερο εμπορικό λιμένα της Μεσογείου στη διάρκεια του 5ου αι. π.Χ.
Γενική περιγραφή
Ο "μέγας λιμήν" ή του "Κανθάρου", όνομα προερχόμενο μάλλον από το σχήμα της λιμενολεκάνης, που μοιάζει με το ομώνυμο αγγείο, βρίσκεται στα βορειοδυτικά της πειραϊκής χερσονήσου. Αποτελούσε το "εμπόριον" του Πειραιά, τον εμπορικό δηλ. λιμένα. Εντούτοις, στο νοτιοανατολικό τμήμα του, δεξιά της εισόδου, μαρτυρούνται νεώσοικοι, γεγονός που αποδεικνύει ότι και στον Κάνθαρο υπήρξε, εν μέρει, στρατιωτική χρήση της λιμενολεκάνης.
Μετά την περιοχή των νεωσοίκων προς τα βόρεια αναπτυσσόταν η κύρια προκυμαία, η οποία διαχωριζόταν από το "διάζευγμα". Οι οροθετικοί λίθοι που έχουν βρεθεί καθορίζουν τον χώρο των "πορθμείων", που ταυτίζονται με τα αγκυροβόλια των εμπορικών και επιβατηγών πλοίων, εκατέρωθεν του "διαζεύγματος". Στο βορειοανατολικό μυχό ανιχνεύτηκε προβλήτας, σχετιζόμενος μάλλον με τη "μακρά στοά" που χωροθετείται στο σημείο αυτό, ενώ άλλες τέσσερις στοές κατελάμβαναν την ανατολική πλευρά της λιμενολεκάνης, με κυριότερη ανάμεσά τους τη στοά που μνημονεύεται ως "δείγμα".
Στο βορειοδυτικό μυχό σχηματιζόταν αβαθής ελώδης έκταση, ταυτιζόμενη με τον αναφερόμενο στις πηγές ως "κωφό λιμένα". Στην είσοδο της εκτάσεως αυτής θα πρέπει μάλλον να αναζητηθεί το αναφερόμενο ως "διά μέσου χώμα". Τη ΒΔ πλευρά της λιμενολεκάνης έκλεινε το οχυρωμένο ακρωτήριο της Ηετιώνειας. (Βλ. Εικ. 2).
Επίλογος
Ο λιμένας του Κανθάρου είναι ο μεγαλύτερος από τους τρεις φυσικούς όρμους (Κάνθαρος, Ζέα, Μουνιχία) της πειραϊκής χερσονήσου, στη νότια ακτή της Αττικής. Αποτέλεσε το επίνειο της αρχαίας Αθήνας και χρησιμοποιήθηκε κυρίως ως εμπορικός λιμένας. Η διαμόρφωση και η χρήση του έπαιξε πρωτεύοντα ρόλο στην ακμή της Αθηναϊκής πολιτείας και ηγεμονίας.
Τα ορατά κατάλοιπα των λιμενικών έργων είναι σήμερα ελάχιστα, παρά το ότι οι μαρτυρίες για την ύπαρξή τους από την αρχαία γραμματεία και τη σύγχρονη έρευνα δίνουν μια αρκούντως σαφή εικόνα της μορφής του λιμένα και των σχετικών με αυτόν οικοδομημάτων στην αρχαιότητα.
Οι λιμένες του Πειραιά, μεταξύ των οποίων και ο Κάνθαρος αποτέλεσαν τον ξενιστή του αθηναϊκού στόλου, που έδωσε τη δυνατότητα της ανάπτυξης της αθηναϊκής δημοκρατίας και ηγεμονίας. Συγχρόνως, από τον Κάνθαρο, στόλοι πλοίων, συχνά συνοδευμένοι από πολεμικά σκάφη, εξασφάλιζαν την τροφοδοσία της πόλης με σιτηρά και πρώτες ύλες και τη διεξαγωγή του εξαγωγικού εμπορίου των αττικών προϊόντων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου