Λάμπρος Κατσώνης και Γεώργιος Ανδρίτσος.Το επαναστατικό κίνημα του 1790

Στὰ 1787 κηρύχτηκε νέος πόλεμος τῆς Ρωσίας ἐναντίον τῆς Τουρκίας. ῾Η Αἰκατερίνη ἔστειλε νέους πράκτορες στὴν ῾Ελλάδα γιὰ νὰ ξεσηκώσουν τοὺς Ἕλληνες σὲ ἐπανάσταση. Πάλι ἄρχισαν νὰ χτυποῦν οἱ καρδιὲς τῶν ῾Ελλήνων, ἀλλὰ ἡ συμφορὰ τοῦ 1770 ἦταν ἀκόμα νωπὴ καὶ δὲν τοὺς ἄφησε νὰ κινηθοῦν.

Τὸν ἄλλο χρόνο ὅμως ὁ Λάμπρος Κατσώνης, ῞Ελληνας ἀπὸ τὴ Βοιωτία, λοχαγὸς τοῦ ρωσικοῦ στρατοῦ στάλθηκε ἀπὸ τὴν Αἰκατερίνη στὴν ῾Ελλάδα γιὰ νὰ προκαλέση ἐξέγερση τῶν ῾Ελλήνων.

Οἱ Ἕλληνες τῆς Τεργέστης τὸν βοήθησαν νὰ ἐξοπλίση 3 μικρὰ πλοῖα καὶ νὰ κατέβη στὸ Αἰγαῖο πέλαγος. Σὲ λίγο ὁ Κατσώνης αὔξησε τὰ πλοῖα του σὲ 16 μὲ ἐκεῖνα ποὺ ἔπαιρνε ἀπὀ τοὺς Τούρκους. Μὲ τὴ μικρὴ αὐτὴ ναυτικὴ δύναμη πολλὲς φορὲς νίκησε τουρκικές ναυτικὲς δυνάμεις καὶ ἔγινε τὸ φόβητρο τῶν Τούρκων στὴ Μεσόγειο.

Οἱ Τοῦρκοι δοκίμασαν νὰ ἐξαγοράσουν τὸν ἀνδρεῖο αὐτὸν ἥρωα τῆς θάλασσας μὲ χρήματα, ἀλλὰ ἐκεῖνος δὲν δέχτηκε τὶς τουρκικὲς προτάσεις γιατὶ ἔκανε τὸν ἀγώνα του γιὰ τὴν ἐλευθερία τῆς πατρίδας καὶ ὄχι γιὰ χρήματα.

Τὰ κατορθώματα τοῦ Λάμπρου ἐνθουσίασαν τὸν ἀρματολὸ τῆς Ρούμελης Γιώργιον Ἀνδρίτσο καὶ τὸν παρακίνησαν νὰ μπῆ στὰ πλοῖα τοῦ Λάμπρου μὲ τὰ 500 παλληκάρια του. Τώρα ἡ δύναμη τοῦ Κατσώνη ἦταν ἐπίφοβη στὸ Αἰγαῖο.

Οἱ Τοῦρκοι ἔστειλαν τότε ἐναντίον του 30 πλοῖα καὶ ταυτόχρονα ζὴτησαν τὴ βοήθεια τοῦ στόλου τῶν Ἀλγερινῶν. Ὁ Κατσώνης συνάντησε τὸν Τουρκικὸ στὸλο μεταξὺ Ἄνδρου καὶ Εὐβοίας, κοντὰ στὸ ἀκρωτήριο τοῦ Καφηρέα (Κάβο-Ντόρο). Στὴ ναυμαχία ποὺ ἔγινε νίκησε τὰ τουρκικὰ πλοῖα, ἀλλὰ τὴν ἄλλη ἡμέρα βρέθηκε ἀνάμεσα στὸν τουρκικὸ καὶ στὸ στόλο τῶν Ἀλγερινῶν ποὺ εἶχε καλέσει σὲ βοήθεια τοῦ τουρκικοῦ. Τότε ἔπαθε, ἀληθινὴ καταστροφὴ ἀπὸ τὰ κανόνια τῶν δύο ἐχθρικῶν στόλων ποὺ τὸν εἶχαν βάλει στὴ μέση.

Ὅλα τὰ πλοῖα του καταστράφηκαν καὶ 650 παλληκάρια του σκοτώθηκαν. Ὁ ἴδιος μόλις κατάφερε νά σωθῆ μὲ δύο μισοκαταστρεμμένα ἐλαφρὰ πλοιάρια.

Ἀλλὰ καὶ πάλι ὁ Λάμπρος δεν ἀπογοητεύθηκε και δε θέλησε  νὰ ἐγκαταλείψη τὸν ἀγώνα. Πῆγε στὰ παράλια τῆς Μάνης καὶ σχημάτισε πάλι ἕνα μικρὸ στόλο καὶ ἄρχισε πάλι νὰ χτυπάη τὰ τουρκικὰ πλοῖα. Στὸ μεταξὺ ἡ Αἰκατερίνη ἔκλεισε εἰρήνη μὲ τὸν Σουλτάνο καὶ ἔστειλε διαταγὴ στὸν Κατσώνη νὰ ἐγκαταλείψη τὸν ἀγώνα. Ὁ Λάμπρος τότε ἀπάντησε μὲ ὀργή: Ἄν ἡ Αἰκατερίνη ὑπόγραψε τὴν εἰρήνη της ὁ Λάμπρος δὲν ὑπόγραψε ἀκόμη τὴ δική του.

Ἡ Τουρκία, ἀφοῦ ἀπαλλάχτηκε ἀπὸ τὴν πίεση τῆς Ρωσίας, συγκέτρωσε πολλὲς δυνάμεις ἐναντίον τοῦ Κατσώνη. Οἱ Ρῶσοι πράκτορες δὲν τὸν βοηθοῦσαν πιὰ καὶ ὁ Μπέης τῆς Μάνης τὸν πίεζε νὰ ἀπομακρυνθῆ ἀπὸ τὶς ἀκτές του. Ἀποβίβασε τότε στὴ Μάνη τὸν Ἀνδρίτσο καὶ μὲ ἕνα ἐλαφρὸ πλοιάριο ἔπλευσε στὴν Ἱθάκη καὶ ἀπὸ ἐκεῖ πῆγε στὴ Ρωσία, ὅπου πέθανε στὰ 1804 γεμάτος πικρία γιὰ τὴ διάψευση τῶν ἐλπίδων του.

Ο Ἀνδρίτσος πέρασε στὴ Στερεὰ καὶ ἀπὸ ἐκεῖ ζήτησε καταφύγιοστὴν Ἑπτάνησο. Οἱ ῾Ενετοὶ ὅμως τὸν παράδωσαν στοὺς Τούρκους. Μεταφέρθηκε στὴν Κωνσταντινούπολη καὶ θανατώθηκε μὲ σκληρὰ βασανιστήρια.

Ἡ ἀποτυχία τοῦ κινήματος τοῦ Κατσώνη καὶ τοῦ Ἀνδρίτσου γκρέμισαν ἄλλη μιὰ φορὰ τὶς ἐλπίδες τῶν ῞Ελλήνων, ἀλλὰ ἔδωκαν σ’ αὐτοὺς ἕνα πολύτιμο δίδαγμα, ὅτι οἱ Ρῶσοι καὶ οἱ Εὐρωπαῖοι χρησιμοποιοῦσαν τὸν πόθο τῶν ῾Ελλήνων γιὰ ἐλευθερία, μόνο για να ἐξυπηρετήσουν δικά τους συμφέροντα καὶ ὅτι ἄν οἱ ῞Ελληνες ἤθελαν τὴν ἐλευθερία τους, ἔπρεπε νὰ στηριχτοῦν, στὶς δικές τους καὶ μόνο δυνάμεις.

http://www.oedb.gr:8080/pdf/book76.pdf