Η σύσταση της επαρχίας Καρυστίας μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους

Η επαρχία Καρυστίας ήταν μία από τις τρεις επαρχίες που συνεστήθησαν στην Εύβοια μετά την αποχώρηση των Τούρκων το 1833. Η Εύβοια διαιρέθηκε στις επαρχίες Χαλκίδος με πρωτεύουσα την Χαλκίδα, την επαρχία Καρυστίας με πρωτεύουσα αρχικά την Κάρυστο και μετά την Κύμη (Κούμη) και την επαρχία Βορείων Σποράδων με πρωτεύουσα τη Σκόπελο. 

Ας δούμε όμως πρώτα συνοπτικά τα ιστορικά γεγονότα που προηγήθηκαν μέχρι τη δημιουργία των επαρχιών της Εύβοιας.

Η αποχώρηση των Τούρκων που έγινε τελικά το 1833 κατέστη εφικτή μετά  την υπογραφή της Συνθήκης του Λονδίνου (1830) με την οποία στα ελληνικά όρια περιλαμβάνονταν τα νησιά της Εύβοιας και της Σκύρου και οριζόταν σαφώς ότι οι Τούρκοι θα αποζημιώνονταν για τα κτήματά τους στις περιοχές αυτές. Αυτό έδωσε χρόνο στους Τούρκους και δυσκόλεψε πολύ το έργο της κυβέρνησης του Ιωάννη Καποδίστρια που αδυνατούσε να συγκεντρώσει τα χρήματα για τις προβλεπόμενες αποζημιώσεις.

Αυτό το γεγονός έχει τις συνέπειές του μέχρι σήμερα δεδομένου ότι οι Τούρκοι επώλησαν προς Ελληνες τα κτήματά τους, οι ιδιοκτήτες κατέχουν νομίμους τίτλους ιδιοκτησίας πλην όμως το ελληνικό δημόσιο θεωρεί ως δημόσιες δασικές τις εκτάσεις σε βουνά κυρίως, με τα γνωστά προβλήματα των ιδιοκτητών γης στην περιοχή της νότιας Καρυστίας.  

Επανερχόμαστε στο θέμα της επαρχίας Καρυστίας. 

Ο περιβόητος πασάς της Καρύστου Ομέρ που εννοούσε να εφαρμόσει κατά γράμμα την Συνθήκη του Λονδίνου και να διεκδικήσει τις αποζημιώσεις για λογαριασμό των Τούρκων της Εύβοιας, δεν είχε συμμορφωθεί με το σουλτανικό φιρμάνι που αναγνώριζε την ελληνική κυριαρχία στην Εύβοια ήδη από το 1830. 

Η Εύβοια προσαρτήθηκε τελικά στο ελληνικό κράτος με το Πρωτόκολλο της Κωνσταντινούπολης (27/6/1832) και ο Ομέρ Πασάς αναγκάστηκε να παραδώσει το Κάστρο της Χαλκίδας και το "Πασαλίκι του Ευρίπου" όπως ονομαζόταν η περιοχή αρμοδιότητάς του (Εύβοια, Αττική, Θήβα, Λιβαδειά, Ζητούνι (Λαμία), Λιδωρίκι κλπ) δια του εκπροσώπου του Χατζή Ισμαήλ Μπέη στον εκπρόσωπο του βασιλιά Οθωνα Ιάκωβο Ρίζο Νερουλό στις 23 Μαρτίου 1833. 

Από τα στοιχεία αυτά εύκολα γίνεται αντιληπτός ο σημαντικός ρόλος της πόλεως Καρύστου κατά την Τουρκοκρατία αλλά και κατά την σύσταση της ομώνυμης επαρχίας μεταγενέστερα. 

Πρώτος Διοικητής του νησιού διορίστηκε ο Γεώργιος Ψύλλας και πρώτος Νομάρχης Εύβοιας διορίστηκε ο Γεώργιος Αινιάν.

Η Χαλκίδα το 1832 σε γκραβούρα της εποχής

Λίγους μήνες αργότερα με το Βασιλικό Διάταγμα της 3ης (15ης) Ιουλίου 1833 ΦΕΚ 12 "Περί της διαιρέσεως του  Βασιλείου και της διοικήσεώς του" που περιλάμβανε "τας νήσους Εύβοια και Βορείας Σποράδας" διαμορφώθηκε -συνεστήθη θα λέγαμε καλύτερα - η επαρχία Καρυστίας καθώς όπως προείπαμε στον νομό Εύβοιας σχηματίστηκαν οι εξής επαρχίες.

1.Χαλκίδος με πρωτεύουσα την Χαλκίδα

2. Καρύστου με πρωτεύουσα την Κάρυστο

3. Βορείων Σποράδων με πρωτεύουσα τη Σκόπελο.

Ας δούμε αναλυτικά τα στοιχεία για την δημιουργία της επαρχίας Καρυστίας που ουσιαστικά και ενεργά θεωρείται ενιαία ακόμα και σήμερα και παρά την διαίρεση των δήμων αρχικά σε έξι, αργότερα  σε επτά, μετά πάλι σε έξι, ξανά σε επτά, μετά το 1912 διαχωρίστηκε σε διάφορες κοινότητες για να φθάσει το 1999 με το σύστημα Καποδίστριας σε 8 δήμους και 1 Κοινότητα (Καφηρέα) και τέλος στις μέρες μας με την διοικητική μεταρρύθμιση του Καλλικράτη σε 3 δήμους (Κύμης - Αλιβερίου, Καρύστου και Σκύρου).

Διαβάζουμε στο σημαντικό επίτομο έργο "ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΤΩΝ ΔΗΜΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ 1833-1912" του Ελευθ. Σκιαδά που εξέδωσε ο Δήμος Αθηναίων το 1994 σχετικά με την επαρχία Καρυστίας :

"Σχηματίσθηκε με το Β.Δ. της 3ης (15ης) Απριλίου 1833 (ΦΕΚ 12) "Περί της διαιρέσεως του Βασιλείου και διοικήσεώς του" ως επαρχία του νομού Ευβοίας. Ο ακριβής προσδιορισμός των ορίων της αναβλήθηκε γι' αργότερα. Εδρα της επαρχίας ορίστηκε η ομώνυμη πόλη Κάρυστος.

Το Β.Δ. της 26ης Ιουλίου (7 Αυγούστου) 1835 (ΦΕΚ 5) μετέφερε την έδρα της επαρχίας από την Κάρυστο στην Κούμη (Κύμη).

Με το Β.Δ. της 12ης (24) Νοεμβρίου 1835 -το οποίο δε δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης (Σημ. 1) οριοθετήθηκε ο νομός και σχηματίσθηκαν οι δήμοι του. Στην επαρχία Καρυστίας σχηματίσθηκαν 6 δήμοι 1. Καρύστου (-ίων), 2. Στύρων (-έων), 3 Δίστου (-ίων), 4. Κούμης ή Κύμης (-αίων), 5. Κοτυλαίων και 6. Ταμυνέος (-έων).

Με το Β.Δ. της 20ης Ιουνίου (2 Ιουλίου) 1836 (ΦΕΚ 28) "Περί διοικητικού οργανισμού" σχηματίσθηκε ξεχωριστή διοίκηση Καρυστίας αποτελούμενη από την ομώνυμη επαρχία και το νησί Σκύρος. Εδρα της διοικήσεως ορίσθηκε η Κούμη ή Κύμη. Με την εφαρμογή του διατάγματος, η διοίκηση αποτελείτο από επτά δήμους, τους έξι δήμους που σχηματίσθηκαν το 1835 και το δήμο Κονιστρίων που σχηματίσθηκε το 1836.

Ο νόμος της 22ας Ιουνίου (4 Ιουλίου) 1838 (ΦΕΚ 24) "περί μεταρρυθμίσεως των διοικήσεων" κατήργησε τη διοίκηση Καρυστίας και η ομώνυμη επαρχία υπήχθη στη διοίκηση Εύβοιας. Η Σκύρος υπήχθη στην υποδιοίκηση Σκιάθου η οποία ανήκε επίσης στην διοίκηση Εύβοιας.

Με το Β.Δ. της 30ης Ιανουαρίου (11 Φεβρουαρίου) 1841 -το οποίο δε δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης (Σημ.2) οι επτά δήμοι που αποτελούσαν την επαρχία Καρυστίας μετασχηματίσθηκαν σε έξι : 1. Διστύων, 2.Κυμαίων, 3. Κοτυλαίων, 4. Κονιστρίων, 5. Καρυστίων και 6. Στύρων (Στυρέων).

 Ο νόμος ΚΕ' της 5ης Δεκεμβρίου 1845 (ΦΕΚ 32) "περί διοικητικής διαιρέσεως του Κράτους" κατήργησε το σύστημα των διοικήσεων και υποδιοικήσεων του 1836. Η επαρχία Καρυστίας διατήρησε τη σύσταση και τα όριά της ως επαρχία του νομού Ευβοίας.

Με το Β.Δ. της 4ης Σεπτεμβρίου 1848 (ΦΕΚ 32) μετασχηματίστηκαν οι δήμοι της επαρχίας Καρυστίας.

Στην επαρχία Καρυστίας προσαρτήθηκε το νησί Σκύρος το οποίο αποσπάστηκε από την επαρχία Σκοπέλου με το νόμο της 6ης Μαρτίου 1858 (ΦΕΚ 8).

Οι μεταγενέστερες διοικητικές διαιρέσεις του 1899 (νόμος ΒΧΔ΄ της 6ης Ιουλίου ΦΕΚ 136) και του έτους 1907 (νόμος ΓΥΑΔ της 16ης Νοεμβρίου ΦΕΚ 282/Α) διατήρησαν τα όρια και τη σύσταση της επαρχίας Καρυστίας." 

ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΠΑΡΧΙΑΣ ΚΑΡΥΣΤΙΑΣ
Ενδεικτικά αναφέρουμε :
έτος 1839 κάτοικοι 18840
έτος 1849 κάτοικοι 22305
έτος 1861 κάτοικοι 28600
έτος 1879 κάτοικοι 39222
έτος 1907 κάτοικοι 52567


ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1. Γενικά Αρχεία του Κράτους: Οθωνος αρχεία, Υπουργείο Εσωτερικών Φ 109 ad Ν. 22616
2. Γενικά Αρχεία του Κράτους: Οθωνος αρχεία, Υπουργείο Εσωτερικών Φ 102 ad N 384 & 16953
3. Οι διπλές ημερομηνίες αναφέρονται με το παλαιό και το νέο ημερολόγιο.

πηγή http://styreongi.blogspot.gr